επεξεργαστής

Το βασικότερο τμήμα ενός ηλεκτρονικού υπολογιστή που έχει ως αποστολή την ερμηνεία και την εκτέλεση εντολών. Τα πρώτα μεγάλα υπολογιστικά συστήματα περιείχαν κάρτες με ολοκληρωμένα κυκλώματα που συνδυαζόμενα υλοποιούσαν τον κεντρικό ε. Στη συνέχεια, κατασκευάστηκαν ε. με τη χρήση μόνο ενός ολοκληρωμένου κυκλώματος (τσιπ), οι γνωστοί μικροεπεξεργαστές. Η εμφάνιση των μικροεπεξεργαστών επέτρεψε την ανάπτυξη των προσωπικών υπολογιστών. Ο μικροεπεξεργαστής χρησιμοποιεί μια βασική διαδρομή (δίαυλο) για τη μεταφορά των δεδομένων και συνεργάζεται άμεσα με την κύρια μνήμη και τους υπόλοιπους πόρους του υπολογιστή. Ο μικροεπεξεργαστής υποδιαιρείται σε δύο τμήματα: στην αριθμητική και λογική μονάδα, όπου εκτελούνται οι αριθμητικές και οι λογικές πράξεις, και στη μονάδα ελέγχου. Οι αριθμητικές πράξεις που εκτελούνται στον ε. είναι οι βασικές πράξεις της πρόσθεσης, της αφαίρεσης, του πολλαπλασιασμού και της διαίρεσης. Οι λογικές πράξεις αναφέρονται στις συγκρίσεις δύο στοιχείων με σκοπό να βρεθεί αν τα δύο στοιχεία είναι ίσα ή αν το ένα είναι μικρότερο ή μεγαλύτερο του άλλου. Η μονάδα ελέγχου είναι υπεύθυνη για τον συντονισμό και τον έλεγχο όλων των λειτουργιών του συστήματος. Ειδικότερα, η μονάδα ελέγχου επιβλέπει και συντονίζει τη μεταφορά δεδομένων από την αριθμητική και λογική μονάδα προς την κύρια μνήμη και τους καταχωρητές και αντίστροφα, καθώς επίσης από και προς τις εξωτερικές περιφερειακές μονάδες εισόδου/εξόδου. Δηλαδή, η μονάδα ελέγχου αποτελεί τον ελεγκτή της κυκλοφορίας των δεδομένων και των εντολών στο εσωτερικό του υπολογιστή. Οι καταχωρητές είναι θέσεις μνήμης πολύ μικρού μεγέθους αλλά μεγάλης ταχύτητας, οι οποίοι χρησιμεύουν για την προσωρινή αποθήκευση δεδομένων και εντολών κατά τη διάρκεια της επεξεργασίας τους. Το στοιχείο που χαρακτηρίζει τη δυναμικότητα ενός ε. είναι η λέξη. Η λέξη εκφράζει τη μέγιστη ποσότητα δεδομένων (8, 16, 32, 64 δυαδικά ψηφία), τα οποία μπορεί να χειριστεί ο ε. σε μία πράξη και συμπίπτει συνήθως με το πλάτος του βασικού διαύλου μεταφοράς δεδομένων. Όσο πιο πολλά δυαδικά ψηφία περιέχει μια λέξη τόσο ισχυρότερος και ταχύτερος είναι ο ε. Για παράδειγμα, ένας μικροεπεξεργαστής, ανάλογα με το μέγεθος της λέξης του, μπορεί να επεξεργαστεί μία εντολή σε χιλιοστά ή εκατομμυριοστά ενός δευτερολέπτου. Οι πρώτοι μικροεπεξεργαστές κυκλοφόρησαν το 1978 σχεδιασμένοι από τους κυριότερους κατασκευαστές, που είναι η Intel με την οικογένεια μικροεπεξεργαστών 80Χ86 και η Motorola με τη σειρά 680Χ0. Από τότε μέχρι σήμερα, με τη ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας, η υπολογιστική ισχύς των ε. αυξάνεται συνεχώς με ταυτόχρονη μείωση του κόστους τους. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι από το 1965, ο νεαρός τότε Γκόρντον Μουρ, που αργότερα έγινε ένας από τους ιδρυτές της εταιρίας Intel, είχε προβλέψει ότι η απόδοση των μικροεπεξεργαστών σε σχέση με την τιμή τους θα διπλασιάζεται ανά 18 μήνες. Η πρόβλεψη του Γκόρντον Μουρ δικαιώθηκε απόλυτα από την πορεία και την εξέλιξη των ε. μέχρι σήμερα και έχει καθιερωθεί ως νόμος του Μουρ. Παρουσίαση ενός μοντέλου μικροεπεξεργαστή της Intel (1998), και πιο συγκεκριμένα του Pentium II χρονισμένου στα 400 MHz, ο οποίος θεωρείται ήδη «ιστορικό» μοντέλο (φωτ. ΑΠΕ).

* * *

ο (Μ ἐπεξεργαστής)

νεοελλ.

αυτός που φροντίζει για την επεξεργασία ενός έργου

μσν.

ο άρχοντας περιοχής.